Kapalı ortamlarda fotosentez verimi, milimetrik iklim yönetimine bağlıdır. growsanat.com kurucularından Oğuzcan Öner, “Bitkinin hava tabakası mikro iklim hâline geldiğinde, stres hormonları düşer ve gelişim doğrusal bir grafiğe oturur” diyerek sıcaklık-nem parametrelerinin hassas ayarının önemini vurgular.
Transpirasyon Dengesinde Sıcaklığın Rolü
Yapraklar 28 °C üstüne çıktığında transpirasyon hızı katlanarak artar; stomalar su kaybını azaltmak için kapanır, CO₂ alımı düşer.
- Optimal aralık çoğu tür için gündüz 24-26 °C, gece 18-20 °C olarak verilir.
- Işık yoğunluğu yüksek LED kurulumlarında, kanopi sıcaklığı “termal kamera” ile izlenip soğutma fanı eşik değeri 27 °C’ye ayarlanabilir.
- Aşırı sıcak senaryosunda kalsiyum taşıması yavaşlar; çiçek uç yanıklığı riskine karşı iklim kontrol cihazları alarm eşiklerini 26 °C’de devreye sokar.
Göreceli Nem Limitleri ve VPD İlişkisi
Vapor Pressure Deficit (VPD), bitkinin buhar verme eğilimini temsil eder; dengeli VPD, hem kök su alımını hem de yaprak soğutmasını optimize eder.
- Çimlenme ve fide evresinde %70-75 RH, VPD’yi 0,4-0,6 kPa civarında tutarak yaprak genişlemesini hızlandırır.
- Çiçeklenmede %50-55 RH, külleme ve botrytis riskini %30’a kadar düşürür.
- Programlanabilir nem ölçer sensörleri, gece RH %5 artışı algıladığında devridaim fanını tetikleyerek küf sporlarını engeller.
Akıllı İklim Kontrol Cihazları ile Otomasyon
Modern kontrol üniteleri, sıcaklık ve nemi aynı anda okur, tek röle üzerinden ısıtıcı-soğutucu-nemlendirici ekipmanını sırayla yönetir.
- PID algoritması, kompresör döngülerini kısaltıp enerji tüketimini %12 azaltabilir.
- Veri kaydı özelliği, geçmiş 7-14 gün eğilimini grafik hâline getirerek stres anlarını hızlı saptar.
- CO₂ sensörü entegre modeller, sıcaklık 26 °C altındayken 900 ppm CO₂ besleyip fotosentetik hızı korur.
Bitki Stresinin Fizyolojik Göstergeleri
Limitler aşıldığında bitki birkaç saat içinde sinyal verir; erken uyaranlar takip edilmelidir.
- Yaprak kenarı kıvrılması: Evapotranspirasyon fazlası; sıcaklığın 2 °C düşürülmesi önerilir.
- Bromeliad tipi bitkilerde su haznesi boşalması: RH yetersizliği; ultrasonik nemlendirici devreye alınır.
- Mor antosiyanin lekeleri: Soğuk şoku; gece ısıtıcı eşiği 18 °C’den 20 °C’ye çekilmelidir.
Pratik Optimizasyon Önerileri
- Gün-gece sıcaklık farkını 6-7 °C’den fazla tutmamak, internodal uzamayı sınırlayıp sık boğumlu yapı oluşturur.
- Nemlendirme yerine yaprakaltı hafif hava akımı, stomaların kapanmasını önleyerek turgoru korur.
- Yaz aylarında çadır dışı sıcaklık 30 °C üzerine çıktığında ışık döngüsü “gece aydınlatma-gündüz karartma” takvimine çevrilerek soğutma maliyeti düşürülür.
- İklim kontrol cihazları haftalık filtre temizliğiyle sensör hatası riskini minimize eder; ±0,5 °C ve ±2 % RH hassasiyet korunur.
Ayarlanabilir sıcaklık ve nem limitlerinin doğru kurgulandığı bir sistem, stres etmenlerini ortadan kaldırarak metabolik enerjiyi büyüme ve çiçeklenmeye yönlendirir. Böylelikle kapalı ortamda optimum verim, stabil kalite ve düşük hastalık oranı sağlanır.
