Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yeni sistemde seçilmesi halinde kuracağı başkanlık sisteminin teşkilat şeması taslağı belli oldu. Cumhuriyet gazetesinden Emine Kaplan'ın haberine göre, “Değişimin öncüsü Cumhurbaşkanlığı Teşkilatında Yeniden Yapılanma” adı verilen ve Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı’nın yeni yapılanmasına işaret eden ve Erdoğan’ın bugün açıklaması beklenen taslak çalışmanın ayrıntıları şu şekilde:
-Güneş sistemi benzerliği: Taslak şemaya göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan kendi etrafında, kendisine bağlı 3 yapılanma örgütlüyor. Şemanın güneş sistemine benzemesi, Erdoğan’ın merkezde konumlanması, etrafındaki 3’lü yapılanmanın da güneşe bağlı gezegen ve uydulara benzetilmesi dikkat çekiyor.
-1 yardımcılı Başkan: Şemaya göre, Erdoğan’a en yakın yapılanma Cumhurbaşkanı Yardımcılığı sistemi. başkanlık sistemi ile devlet örgütlenmesi içinde ilk kez kurulacak, Cumhurbaşkanı Yardımcılığı sistemi ile ilgili olarak şemada “Cumhurbaşkanı Yardımcısı” ifadesinin kullanılması, Erdoğan’ın sadece bir yardımcısının olacağı yorumlarına neden oluyor. Kulislerde bu yorumun doğru olduğuna, Erdoğan’ın seçilmesi halinde 1 yardımcısının olmasına daha fazla ihtimal verilirken, iki yardımcı ile çalışabileceği değerlendirmeleri de yapılıyor.
-2 idari uydu: Yardımcılarından sonra Erdağan’a en yakın birimlerin ise Özel Kalem ve İdari İşler Başkanlığı’ndan oluştuğu görülüyor. Özel Kalem’in zaten mevcut Cumhurbaşkanlığı teşkilatında yer aldığı, ancak Genel Sekreterlik makamının İdari İşler Başkanlığı’na dönüştürüldüğü dikkat çekiyor.
-Genel Sekreterlik’te değişim: Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği görevini mevcut durumda Fahri Kasırga yürütüyor. Cumhurbaşkanlığı Sözcülüğü görevini üstlenen İbrahim Kalın’ın mevcut örgütlenme içindeki konumunun da Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreter Yardımcılığı olduğuna dikkat çekiliyor.
-5 idari ofis: Taslak şemada Cumhurbaşkanı’na “Kurullar” kadar yakın bir de “Ofisler” yapılanmasının kurulduğu görülüyor. Buna göre Finans, İletişim, İnsan Kaynakları, Teknoloji ve Yatırım ofislerinin yine Cumhurbaşkanlığı teşkilatı içindeki idari işleri üstlenmesi bekleniyor.
-9 ‘kurul’lu gölge kabine: Yeni şemada Cumhurbaşkanı’na en yakın yapılanmalardan biri de Kurul’lar. Şemaya göre alanlarına göre Cumhurbaşkanı’na bağlı 9 kurul oluşturuluyor. Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu; Eğitim ve Öğretim Politikaları Kurulu; Ekonomi Politikaları Kurulu; Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu; Hukuk Politikaları Kurulu; Kültür ve Sanat Politikaları Kurulu; Sağlık ve Gıda Politikaları Kurulu; Sosyal Politikalar Kurulu ve Yerel Yönetim Politikaları Kurulu’nun Cumhurbaşkanı’na bağlı olarak çalışacağı anlaşılıyor. Bu kurulların Bakanlıklardan farklı olarak daha çok danışma kurulu görevi üstleneceğine, kendi alanlarında geliştirilecek politikalarla ilgili Başkan’la istişare ve öneri fonksiyonunu işleteceğine dikkat çekiliyor.
-21 değil 16 bakanlık: Parlamenter sisteme bağlı mevcut Başbakanlık sisteminde kabinede 21 bakan görev yapıyordu. Yeni Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı şemasına göre, yine Cumhurbaşkanı’na bağlı 16 bakanlığın oluşturulduğu görülüyor. Adalet, Dışişleri, İçişleri, Milli Savunma, Milli Eğitim, Sağlık, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Ulaştırma ve Altyapı, Çevre ve Şehircilik, Tarım ve Orman, Kültür ve Turizm, Gençlik ve Spor; Çalışma, Sosyal Hizmetler ve Aile, Hazine ve Maliye, Ticaret ile Sanayi ve Kalkınma Bakanlığı’nın; alanlarına göre Cumhurbaşkanı’na daha yakın olan kurulların alacağı kararların icracısı konumunda olacağı değerlendirmesi yapılıyor.
-Ekonomi işlerine bakanlar 3 bakanlıkta: Ekonomi ile ilgili olan bakanlıkların parçalı yapısı tamamen değiştiriliyor. Mevcut başkanlık sistemindeki Ekonomiden sorumlu 1 Başbakan Yardımcısı ile Maliye, Ekonomi, Gümrük ve Ticaret ile Kalkınma bakanlıklarından oluşan yapısı kaldırılıyor. Bunun yerine ekonomi işleri Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ile Sanayi Bakanlıklarına devrediliyor.
-Gıda, hayvancılık, su işleri, teknoloji, bilim, sanayi: Mevcut yapılanmadaki Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlıkları; Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesinde toplanıyor. Bilim, Sanayi ve Teknoloji ile Kalkınma bakanlıkları da birleştirilerek Sanayi ve Kalkınma Bakanlığı çatısı altında toplanıyor. Ticaret Bakanlığı ile birlikte işleyen Gümrük Bakanlığı’na da son veriliyor.
-AB Bakanlığı’na son: Yeni kurulan bakanlıklar sisteminde ayrıca, Avrupa Birliği Bakanlığı’na yer verilmemesi dikkat çekiyor. AB Bakanlığı, ilk olarak 2011 yılında kurulan 61. Hükümet döneminde faaliyete başlamış ve Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliği sürecine ilişkin faaliyetleri koordine etmek amacıyla kurulmuştu. AB Bakanlığı’nı yöneten bakanların ikinci bir titri ise ‘Başmüzakerecilik’ti.
-Aile ile Çalışma ve Sosyal Hizmet bir arada: Kaldırılan Aile Bakanlığı’nın da görevini Çalışma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı bünyesinde sürdürmesi öngörülüyor.
-Genelkurmay, MİT başkana “bağlı”: Taslak teşkilat yapılanmasında 7 kuruluşun doğrudan Cumhurbaşkanı’na bağlanması öngörülüyor. Bunların arasında Genelkurmay Başkanlığı ve Milli İstihbarat Başkanlığı’nın olması dikkat çekiyor. Bu durumda Genelkurmay Başkanlığı Cumhurbaşkanı’na bağlı bir “kuruluş” olarak yapılanıyor. Milli İstihbarat Teşkilatı’nın adı ise Milli İstihbarat Başkanlığı olarak değiştiriliyor. Diyanet İşleri Başkanlığı da Cumhurbaşkanı’na bağlanıyor.
-KHK ile getirilen sistem oturuyor: MİT ve Savunma Sanayii Müsteşarlığı daha önce OHAL KHK’leri ile zaten Cumhurbaşkanı’na bağlanmıştı. Bu kurumların yeni teşkilat şemasında “bağlı kuruluşlar” olarak tanımlanması OHAL KHK’ları ile işletilmeye başlanan yeni sistemin, 24 Haziran’da sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Başkan seçilmesi durumunda resmen kurulacağını gösteriyor.
-Strateji ve Bütçe Başkanlığı: Devlet Denetleme Kurulu, Milli Güvenlik Kurulu Cumhurbaşkanı’na bağlı çalışmasını yeni teşkilatta da sürdürüyor. Cumhurbaşkanı’na bağlı kuruluşlar arasında Strateji ve Bütçe Başkanlığı adı altında yeni bir yapılanmaya da gidiliyor.
Bakanlıkların yapısı ve teşkilat yapısı ile ilgili düzenlemelerin ayrıntılarının Erdoğan’ın seçilmesi durumunda göreve başlamasının ardından, yine yeni sistemin ilk kez uygulanacak özelliklerinden biri olan Cumhurbaşkanı kararnameleri ile yürürlüğe gireceğine dikkat çekiliyor.
